2024 kan nog heel wat worden …

Niet bepaald het beste jaar noemde ik 2022 in mijn laatste column van dat jaar[1], nou dan moest 2023 nog komen. Voor mij gelden bij een beoordeling van een jaar de democratische rechtstaat en de duurzaamheid als belangrijkste graadmeters. Ik denk dat we elkaar dan nog wel vinden in dat de oorlog door Rusland in Oekraïne zo mogelijk nog cynischer is geworden[2]. Maar als ik dan zeg dat Israël nu haast vergelijkbaar afrekent met vooral de bevolking van Gaza in plaats van met Hamas[3], dan ligt dat waarschijnlijk heel wat gevoeliger.

De acties van Hamas op 7 oktober waren zonder meer verwerpelijk en daar mag je echt wel wat tegen doen, maar ze vonden inderdaad niet plaats in een vacuüm[4]. Netanyahu lijkt geen echte vrede na te streven maar bloeit vooral door verdeeldheid te zaaien tussen bevolkingsgroepen die allemaal evenveel recht van spreken hebben om te wonen op het land dat geclaimd wordt[5]. Vanaf het begin is een duurzame tweestatenoplossing door Netanyahu immers tegengewerkt.

Uiteraard mag Israël dus zeker in actie komen tegen Hamas, maar er blijft altijd het punt van proportionaliteit. En die lijkt met het platmaken van Gaza en met meer dan 20.000 doden[6] inmiddels wel zoek. De wat dubbelhartige manier waarop het Westen, met de Verenigde Staten voorop, hierop reageert valt dan ook wel op. Het lijkt er vooral op dat Poetin en Netanyahu door hun corruptieproblemen[7] niet anders kunnen dan politiek leider blijven. Inderdaad om met Churchill te spreken: “Dictators ride to and fro upon tigers from which they dare not dismount.”[8] Je moet haast hopen dat de tijgers hongerig worden, maar dat lijkt nog ver weg.

En nee, mijn kritiek op de acties van Israël in Gaza is geen aanval op joden of het jodendom. Persoonlijk heb ik niet veel met religies, daarvoor ben ik teveel wetenschapper, maar dat mensen andere keuzes maken respecteer ik volkomen binnen rechtsstatelijke grenzen. Mij gaat het vooral om de instituties en staten, daar wil ik de rechtsstatelijke neutraliteit voor ieders democratische rechten en vrijheden bij uitstek gerespecteerd zien en die zie ik in de acties van Rusland naar Oekraïne of Israël naar Gaza nu niet echt terug.

Dichterbij zijn er hierover ook wel vragen te stellen. Een politicus die in woord en daad regelmatig geen respect toont voor de rechtstaat en de gelijkwaardigheid van bepaalde groepen in ons land in feite ontkent[9], mag een kabinet gaan vormen. Het is dan ook goed dat er eerst bijna twee maanden gesproken gaat worden over de mate waarin Wilders (want hij is de PVV) zich wil houden aan de rechtstaat, dat moet je Omtzigt nageven. Yeşilgöz was blijkbaar al overtuigd genoeg om Wilders te steunen, zij het met de VVD van buiten een kabinet. Tegelijk is het toch heel raar dat zo’n gespreksronde moet plaatsvinden in Nederland[10].

Wij hebben in rap tempo al een vaderland zien eroderen wat dit betreft. Inderdaad het door Wilders zo bewonderde Hongarije van Orbán, het geboorteland ook van Wilders zijn vrouw[11]. Ik heb over mijn persoonlijke worsteling met het rechtsstatelijk afglijden van dat land een boekje geschreven[12] en heb vaak aan Nederlanders uitgelegd dat ik de politieke situatie daar vergelijk met dat de PVV een twee derde meerderheid heeft. En daarmee dus de Grondwet kan veranderen. Zover is het hier inderdaad zeker niet, maar wat er nu gebeurt heeft wel een nadrukkelijke waarschuwing in zich.

Van alle discriminerende opmerkingen die Wilders of de nieuwe Kamervoorzitter over mede-Nederlanders geschreven en gezegd hebben wordt namelijk niets teruggenomen[13]. Dan lijkt er geen sprake van voortschrijdend inzicht, maar van het opzetten van een tijdelijk masker om de volgende stap naar macht te kunnen zetten. Maar dan gaat het toch niet meer zozeer om de zaak, maar om de macht zelf? En ja, dan heeft een politicus voor mij echt wel wat uit te leggen, omdat macht dan meestal geclaimd wordt en niet meer teruggeven aan degenen waar die echt toebehoort in een democratisch land. Namelijk bij ons de gehele bevolking en dat is een zorg die we allemaal moeten delen, los van welke op zich terechte motieven mensen kunnen hebben om PVV te stemmen.

Lekker zo, is er nou niets positiefs te melden?

Nou, laat ik dan afsluiten met de resultaten van de klimaattop COP28, waar voor het eerst is afgesproken dat landen beginnen met het uitfaseren van fossiele brandstoffen. (“.. transitioning away from fossil fuels in energy systems, in a just, orderly and equitable manner … so as to achieve net zero by 2050 in keeping with the science.”)[14]. Echt historisch dus, hoewel ik de eerste zal zijn om ook de kritiekpunten te zien[15]. Maar al met al is het toch een positief resultaat met ook volop concrete doelen voor duurzame energie en de energie-efficiëntie.

Met deze positieve noot wil ik dit jaar afsluiten en hopen op een vredevol en hoopgevend 2024! En ja, dat wens ik echt voor iedereen, want hoezeer we ook van mening kunnen verschillen, we maken er uiteindelijk alleen samen een succes van.

[1] https://petersvisser.nl/2022/12/20/niet-bepaald-het-beste-jaar/

[2] https://nos.nl/video/2487186-rusland-bombardeert-ziekenhuizen-bewuste-strategie-om-schrik-aan-te-jagen

[3] https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/buitenland/artikel/5425329/oorlog-israel-hamas-vn-veiligheidsraad-stemming-liveblog-rtl

[4] https://www.un.org/sg/en/content/sg/statement/2023-10-24/secretary-generals-remarks-the-security-council-the-middle-east-delivered

[5] https://www.parool.nl/wereld/westerse-leiders-roepen-om-tweestatenoplossing-maar-is-dat-nog-realistisch~b74eec32/

[6] https://nos.nl/artikel/2502763-een-van-de-dodelijkste-nachten-in-gaza-minstens-78-mensen-omgekomen

[7] https://www.groene.nl/artikel/netanyahu-s-kabinet-wankelt-nu-al

[8] https://quoteinvestigator.com/2017/02/07/tiger/

[9] https://decorrespondent.nl/15013/deze-ideeen-van-wilders-zijn-in-strijd-met-het-recht-partijen-laat-hem-er-afstand-van-doen/4982c5e2-67ea-0b99-3420-d7635600f8ce

[10] https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2501511-hoe-terecht-zijn-zorgen-over-de-grondwet-we-moeten-af-van-nonchalance

[11] https://www.ad.nl/politiek/dit-is-de-vrouw-naast-geert-wilders-zij-is-thuis-de-baas~a0c2e760/

[12] https://libris.nl/boek?authortitle=peter-s-visser/afscheidsdans-met-hongarije–9789402185355#