Het wordt eens tijd om met elkaar over polarisatie te praten. Nu er zelfs een SIRE-campagne[1] over gaat, lijkt het er dus haast op dat we hier een groot maatschappelijk probleem mee hebben. Nou, iemand als ik die de jaren ’70 van de vorige eeuw heeft meegemaakt heeft daar wel zo zijn twijfels over.
Laten we eerst maar eens rustig kijken wat polarisatie nu eigenlijk is. In principe wordt hiermee het vergroten van de tegenstellingen tussen groepen in de samenleving bedoeld, zodat deze steeds meer tegenover elkaar komen te staan. En dat wordt dan haast automatisch als negatief gezien[2]. Dan gaat de wetenschapper in mij al weer steigeren, want wat is dit nou voor normatieve bewijsvoering. Brr….
Je kunt daar namelijk met net zoveel bewijs iets heel anders tegenover stellen, zoals Chantal Mouffe dan ook goed doet[3], een Belgische politicologe en filosofe gespecialiseerd in de politieke theorie. Een gezonde politieke relatie is in haar ogen nu eenmaal agonistisch[4]: tegenstellingen tussen ‘wij’ en ‘zij’, ‘vriend’ en ‘vijand’, ‘links’ en ‘rechts’ zijn noodzakelijk om een politieke identiteit te ontwikkelen. Volgens Chantal Mouffe verlies je in een democratie de echte inhoud zodra die conflictueuze dimensie verdwijnt. En daar zijn ook heel makkelijk goede voorbeelden van te vinden.
Neem die bespottelijke uitruilpolitiek van Mark Rutte en Diederik Samsom onder aanvoering van (“jongens, ik moet toch ook idealen hebben”) Wouter Bos met zijn kwartetkaarten bij de formatie van 2012[5]. In plaats van echt het debat aan te gaan, ruilden zij standpunten tegen elkaar uit om tot een regeerakkoord te komen. Lekker snelle formatie inderdaad, want daarmee verdwijnt het conflict, maar uiteraard ook de ruimte voor het echt inhoudelijke debat over je politieke standpunten. En met het wegvallen daarvan en de ruimte die dat dan weer creëert weten populisten over het algemeen wel raad.
Kortom, hou op met denken dat polarisatie per definitie verkeerd is, wetenschap doet niet anders. Dat kan ook heel goed werken, mits je je daarbij aan enkele regels houdt. Ik heb dat al eens eerder in een column uitgelegd[6]. Doe je dat niet en zit je alleen maar onbeargumenteerd en onbewezen te roeptoeteren, ja dan verdien je het ook om verbaal flink onderuit gehaald te worden. Uiteraard gaan we daarbij niet schelden of echt agressief worden. Kun je er niet tegen om het debat te verliezen, neem je dat persoonlijk op en word je boos op mij, dan moet je niet raar opkijken als je door mij op afstand gezet wordt.
Dus, om dat nu als negatieve polarisatie en daarmee als een probleem te zien. Het leven is nou eenmaal te kostbaar om je tijd zomaar aan iedereen te blijven verspillen. Dus SIRE, donder maar op met je stomme campagne en gooi mijn goed beargumenteerde weerleggingen niet op een hoop met iemands onbewezen onzin, om het netjes te zeggen. 😉
Laat ons gerust op een gezonde manier lekker stevig van mening verschillen waar het er toe doet en pak de agressie van mensen die er niet tegen kunnen om het debat te verliezen met een campagne aan. Daar zouden we nu misschien wél enige behoefte aan hebben.
[1] https://polarisatieverlieselkaarniet.sire.nl/
[2] https://www.kis.nl/artikel/wat-polarisatie
[3] https://www.filosofie.nl/filosofen/chantal-mouffe/
[4] komt van het (oud) Griekse ἀγών (agon), wat worsteling of strijd betekent
[5] https://studenttheses.universiteitleiden.nl/access/item%3A2661067/view en dan p.64 e.v.
[6] https://petersvisser.nl/2021/03/02/hoe-hoort-het-wel/#more-996
Geef een reactie