Cijfers zoals in het Compendium voor de Leefomgeving[1] laten zien dat in vergelijking met de periode 1970-2000, waarin veel verbeterde, daarna de bescherming en verbetering van het milieu stagneert. En er hebben zich ook nog nieuwe problemen volop aangediend.
Zo is er steeds meer bekend geworden over de consequenties van ons handelen op het milieu van de hele wereld en zijn er mondiale problemen op de agenda gekomen. Bekende voorbeelden hiervan zijn de klimaatverandering, het verlies van biodiversiteit, de uitputting van natuurlijke hulpbronnen, waterproblemen (PFAS!), de bodemkwaliteitsproblemen (ammoniak), (micro)plasticproblematiek en de verstoring van natuurlijke kringlopen. Deze problemen gaan ook in Nederland grote negatieve effecten hebben op onze voedselvoorziening, op onze waterhuishouding en zo ook op onze welvaart in bredere zin.
Inderdaad hoogste tijd voor een Nationaal MilieuProgramma (NMP) om deze problemen te gaan aanpakken. Dat is dan ook in de maak[2]. Dit programma wordt dan het vijfde (of zesde zo u wilt) NMP[3], hoewel ze oorspronkelijk allemaal Beleidsplan heetten in plaats van Programma. Ik weet niet precies wat er achter zo’n naamsverandering zit, maar gezien de ontwikkelingen in de kabinetten Rutte zou het kunnen omdat een programma misschien wat minder beleidsvoorschrijvend is. Tegelijk kun je met een programma wel degelijk de neuzen weer dezelfde kant op krijgen om aan de slag te gaan. Hoe dan ook, goed dat er beseft lijkt te worden dat het milieubeleid van de overheid wel weer eens een steun in de rug kan gebruiken[4].
Het eerste Nationaal MilieubeleidsPlan (NMP) werd uitgegeven door het toenmalige Ministerie van VROM in 1989, nog onder minister Nijpels[5]. Hierin stond een brede analyse van de milieuproblematiek op lokaal, regionaal en mondiaal niveau en de veroorzakers van die milieuverontreiniging werden verantwoordelijk gesteld voor het oplossen daarvan. Met doelgroepen, zoals het bedrijfsleven, werden taakstellingen afgesproken. Het streven naar duurzame ontwikkeling werd de hoofddoelstelling van het milieubeleid.
Ik herinner me dit als best een goede nota, maar een volgend kabinet wilde daar een schepje bovenop doen en al vrij snel werd het NMP 1 dan ook gevolgd in 1990 door een NMP+ onder minister Hans Alders[6]. In die tijd was ik als voorzitter van de landelijke werkgroep Milieu en Energie van de PvdA politiek ook wat betrokken bij dit proces. Wat met name aangescherpt moest worden was de verwachte emissie van gevaarlijke stoffen en de schade die dat aan het natuurlijk milieu zou veroorzaken. Vandaar dat ook een aanscherping van de doelstellingen nodig werd geacht. Dit proces ging deels door, maar ook weer met andere accenten, zodat in 1993, 1998 en 2001 ook NMP’s verschenen.
Daarna bleef het stil, deels ook omdat de gedachte om je beleid te regelen via grote plannen in de politiek onder Balkenende en Rutte verlaten werd, voor veel meer vrijheid en zelfregulering. Er is daardoor ook wel erg veel ruimte geweest om het bestaande te behouden en te weinig om het nieuwe te faciliteren. Niet voor niets pleit de WRR in hun meest recente rapport[7] dan ook voor een omslag in het bedrijvenbeleid: van pamperen naar uitdagen en motiveren.
Goed dat er weer wat meer druk komt en ja het is niet gezegd dat we nu wel alles gaan aanpakken, maar de tijden lijken wel veranderd[8].
Kortom, nu is toch echt een andere keer!
[2] https://www.nationaalmilieuprogramma.nl/default.aspx
[3] https://nl.wikipedia.org/wiki/Nationaal_Milieubeleidsplan
[4] https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2023/07/14/nationaal-milieuprogramma-voortgang
[5] https://www.parlement.com/id/vg09lli4zmzh/e_h_th_m_ed_nijpels
[6] https://www.parlement.com/id/vg09llnkd0ze/j_g_m_hans_alders
[7] https://www.wrr.nl/publicaties/rapporten/2023/09/14/goede-zaken
[8] https://nos.nl/collectie/13944-op-weg-naar-de-verkiezingen
Geef een reactie