Dinsdag 29 november 2022

Afgelopen vrijdag kwam het kabinet met de plannen voor de stikstofaanpak als reactie op het laatste rapport Remkes[1], dat er weer kwam na alle commotie op de stikstofplannen daarvoor[2]. Het is altijd opvallend hoe snel men dan al weer weet hoe het allemaal zit[3], ik heb gewoonweg wel even nodig om een kabinetsbrief van 27 pagina’s met achterliggende informatie[4] te lezen. Dus nu pas mijn column erover. En ach, een paar dagen later dat geeft ook niet. We zijn er voorlopig nog niet vanaf terwijl de noodzaak alleen maar is gegroeid na het door de Raad van State onverbindend verklaren van de bouwvrijstelling in de Wet natuurbescherming[5]. Maar goed, dat beseft dit kabinet nu ook wel als geen ander.

Ik ga ervan uit dat als u nu doorleest u ook denkt dat het teveel aan stikstof een serieus probleem is. Eerder heb ik al eens op een rijtje gezet in een column[6] waarom dat is. Om te beginnen doen we het voor de natuur, maar “de natuur verbeteren, doen we daarbij niet alleen omdat we het hebben afgesproken, maar juist omdat onze natuur van groot belang is voor onze kwaliteit van leven. De lucht die we inademen. Het water dat we drinken,” aldus de kabinetsbrief. Waarvan akte!

Het kabinet wil nu intensief aan de slag met zowel agrarische bedrijven als de industriële piekbelasters, door hen binnen één jaar te vragen de keuze voor de toekomst van hun bedrijf te gaan maken met veel minder stikstofuitstoot. Lukt dit niet, dan zal “met pijn in het hart” met een gerichte groep een stevig gesprek volgen waarbij verplichtend instrumentarium zo nodig zal worden ingezet. “Voor de langere termijn wil het kabinet prikkels inbouwen om verduurzaming te laten lonen, zoals een vorm van beprijzing.” De tijd van weglopen voor de verantwoordelijkheid lijkt dus gelukkig wel over.

De in deze kabinetsbrief geschetste stikstofaanpak moet leiden tot verbetering van de natuur, een directe reductie van de stikstofuitstoot en een blijvende dalende lijn daarin. Want voor de Europese Commissie is het van belang dat Nederland op korte termijn kan laten zien dat de integrale, gebiedsgerichte aanpak onontkoombaar leidt tot het halen van de stikstof-, natuur-, klimaat- en waterdoelen en dat Nederland daarmee voldoet aan de internationale verplichtingen.

Het kabinet wil dus een directe forse reductie van de uitstoot én een blijvend dalende lijn. Zodat ten eerste de natuur herstelt en er meer ruimte ontstaat voor PAS-melders[7] en vervolgens ook voor nieuwe maatschappelijke en economische ontwikkelingen. Uiteraard wordt beseft dat we het hier hebben over ondernemers, gezinnen, ondernemingen waar met hart en ziel wordt gewerkt. Zorgvuldigheid in de aanpak is essentieel en daarom wil men geen snel op te stellen lijst met piekbelasters. Het kabinet kiest er daarom voor om criteria vast te stellen waarmee beoordeeld kan worden of ondernemingen kwalificeren als piekbelaster. Uiterlijk januari 2023 zal het kabinet de kwantificering en termijn vaststellen en in het najaar 2023 volgt een evaluatiemoment waarin zal worden getoetst of deze aanpak voldoende zicht op resultaat oplevert. In de gebieden waar er onvoldoende zekerheid is dat de doelstelling zal worden bereikt, zal het kabinet dus vervolgens verplicht instrumentarium inzetten om het doel alsnog te bereiken.

Voor het uitvoeren van dit proces richt het kabinet samen met provincies een taskforce in, waar sectorpartijen bij betrokken worden. Hierbij maken ze gebruik van alle kennis die de agrarische partijen van hun achterban hebben, en de gebiedskennis van de provincies. “Met de provincies zullen we zorgen voor het samen oplopen van de aanpak piekbelasters en de gebiedsprocessen.” En gezien het gevraagde tempo en de omvang van de operatie acht men een tijdelijke werkorganisatie in de vorm van een volledig hier op gerichte programmadirectie nodig. Deze komt dan bij het ministerie van LNV.

Kortom, men wil serieus aan de bak. Er is nog enige ruimte voor vrijwilligheid en dat is uiteraard ook omdat anders de Provinciale Verkiezingen in maart 2024 een vrijbrief worden voor de populistische partijen[8]. En dan zijn we alleen nog maar verder van huis. Maar daarna is het speelkwartier echt over, dat ademt deze kabinetsbrief toch zeker wel uit.

Gelukkig maar!

[1] https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2022/10/05/wat-wel-kan

[2] https://nos.nl/artikel/2439507-rutte-biedt-excuses-aan-voor-communicatie-over-stikstofkaart

[3] https://nos.nl/collectie/13901/artikel/2453929-stikstofplannen-eindelijk-uit-impasse-maar-nog-veel-onzeker-voor-boeren

[4] https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2022/11/25/kabinet-brede-aanpak-piekbelasters-voor-natuurherstel-pas-melders-en-economische-ontwikkeling

[5] https://www.raadvanstate.nl/stikstof/

[6] https://petersvisser.nl/2022/06/16/ammoniak-poepiehelder-wat-er-moet/#more-1725

[7] https://www.boerderij.nl/wat-is-een-pas-melder

[8] https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/moties/detail?id=2022Z13742&did=2022D28315

Deel deze column