Woensdag 8 juni 2022

Het zal u niet ontgaan dat we naar een stevige economische crisis afstevenen door de oorlog in Oekraïne, zeker in Europa en daarmee dus ook hier in Nederland[1]. Maar hoe erg is dat economisch nou?

Je hoort overal dat de crisis nu extra jammer is omdat we net lekker uit de coronacrisis kwamen[2]. Het was al jammer dat die weer kwam omdat we ook net lekker uit kredietcrisis kwamen en de financiële crisis daardoor, die wel van 2008 tot 2015 duurde, met als klapjaar 2010[3]. De kredietcrisis in 2008 kwam weer na de crisis doordat in 2000 de dot-com bubble barste. Vanaf 1995 waren de aandelenkoersen van nieuwe techbedrijven gegroeid met maar liefst 400%[4], maar dat was gauw weer over in 2000[5]. Een kleine tien jaar eerder was de Japanse zeepbel in activa geklapt[6] en vergeet ook niet de crisis na de aanval op de Europese valuta’s op Black Wednesday in 1992[7].

En dat terwijl we toen net wat herstelden van Black Monday op 19 oktober 1987, de grootste eendaagse daling in procenten uit de beursgeschiedenis[8]. En die was weer zo jammer omdat we toen niet alleen herstelden van de Latijns-Amerikaanse schuldencrisis van de eerste helft jaren ‘80[9], maar vooral ook van de beide oliecrises uit de jaren ‘70[10]. Goed, ik wil niet helemaal teruggaan naar de crisis in 1637 als dat jaar in februari abrupt een einde komt aan de tulpenmanie[11]. Waarschijnlijk begrijpt u al wel een beetje waar ik naartoe wil met deze column.

Ik ben geboren in 1957 en dat viel ongeveer in het midden van ‘Les Trente Glorieuses’[12]; de dertig jaren van ongekende groei na de Tweede Wereldoorlog waar vooral de opkomende middenklasse van profiteerde[13]. Hoewel er in Nederland tegelijk nog best lang sprake was van een ingetogen loonpolitiek[14], was dat in de jaren ‘60 helemaal voorbij. Vanaf 1963 was er een ware loonexplosie in Nederland. De lonen stegen in dat jaar met negen procent, het jaar daarop met vijftien procent en in 1965 nog eens met bijna elf procent[15]. Het kon dus allemaal niet op, tenminste zo leek het wel.

Maar hoe normaal dat ook was terwijl ik opgroeide, we moeten misschien maar concluderen dat het veel normaler is om in een economische crisissituatie te zitten dan in een ontspannen groei-economie. Zonder het nou daarmee helemaal af te willen doen, moeten we van de komende crisis misschien ook niet echt wakker gaan liggen.

Deze hoort er dan ook gewoon weer bij!


[1] https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/russische-inval-in-oekraine/economische-gevolgen

[2] https://nos.nl/artikel/2417509-economie-groter-dan-voor-corona-maar-er-blijven-nog-genoeg-uitdagingen

[3] https://nos.nl/artikel/2250245-wat-heeft-financiele-crisis-ons-gekost-en-gebracht

[4] https://en.wikipedia.org/wiki/Dot-com_bubble

[5] https://internationalbanker.com/history-of-financial-crises/the-dotcom-bubble-burst-2000/

[6] https://stringfixer.com/nl/Japanese_asset_price_bubble

[7] https://www.investopedia.com/terms/b/black-wednesday.asp

[8] https://www.federalreservehistory.org/essays/stock-market-crash-of-1987

[9] https://nl.wikipedia.org/wiki/Latijns-Amerikaanse_schuldencrisis

[10] https://isgeschiedenis.nl/nieuws/oliecrises-van-1973-en-1979

[11] https://www.fluwel.nl/tulpenmanie

[12] Specifiek voor Nederland wordt het begrip de Gouden Kwarteeuw gehanteerd omdat de echte groei hier pas in 1948 begon, terwijl Frankrijk in 1943 economisch al weer op gang kwam.

[13] http://www.larousse.fr/encyclopedie/divers/Trente_Glorieuses/185974

[14] https://www.vakbondshistorie.nl/dossiers/geleide-loonpolitiek-na-de-tweede-wereldoorlog/

[15] https://www.vakbondshistorie.nl/wp-content/uploads/Sjaak-vd-Velden_De-loonstrijd.pdf  p.34 en 35

Deel deze column