Dinsdag 11 mei 2022

In een heldere en daardoor best enge analyse in de Volkskrant laat Peter de Waard zien hoezeer de eurozone aan de vooravond staat van een mogelijk nieuwe eurocrisis[1]. En dan een crisis die wel eens erger uit kan pakken dan de vorige die in 2012 pas tot rust kwam door de beroemde ‘whatever it takes’-uitspraak van toenmalig ECB-president Mario Draghi[2].

Terecht wijst De Waard erop dat Draghi toen het geluk had dat de inflatie zo laag was dat ook echt alles uit de kast kon worden gehaald. Niet alleen is de inflatie nu veel en veel hoger[3], inmiddels heeft de ECB ook al heel veel opgekocht schuldpapier op de balans staan[4], terwijl er tegelijk heel weinig bereidheid is om de rentes op te laten lopen[5].

Toch gaat dat vanzelf al wel gebeuren op de staatsobligaties die bedoeld zijn om de staatsschuld te financieren, ook in veilige Noord-Europese landen als Nederland en Duitsland. Maar de rentes daarop in de minder veilige Zuid-Europese landen als Griekenland, Italië, Spanje en Portugal lopen nog veel harder op. En juist die landen moeten extra veel staatsschuld (her)financieren.

In de laatste tien jaar met het ‘gratis’ geld zijn hun schulden ten opzichte van hun bbp alleen maar opgelopen. De overheidsschuld van Griekenland is volgens De Waard nu 193 procent van het bbp, in Italië 150 procent, in Portugal 127 procent en in Spanje 118 procent. Officieel zouden die schulden volgens de EU-afspraken niet meer dan 60 procent van het bbp mogen zijn.

En hoewel ook de rentes in Nederland en Duitsland dus stijgen, gaat dat in landen als Griekenland en Italië veel sneller. Dit betekent dat het verschil tussen de Eurolanden (de spread) is opgelopen tot hoogtes die al bijna tien jaar niet meer zijn gezien. En die kunnen ervoor zorgen dat Zuid-Europese eurolanden niet langer als kredietwaardig worden beschouwd door beleggers. Een herhaling van de crisis van 2012 is daarmee heel wel denkbaar. Toen liepen de spreads op tot 6 procentpunten, nu liggen ze al weer tussen de 2 en 3 procentpunten.

Mocht de eurocrisis verergeren door een recessie, dan zal de ECB volgens De Waard toch weer noodsteun moeten geven aan de zogenoemde zeurolanden. Dat kan alleen als die ook forse bezuinigingen doorvoeren, maar dat zou daar weer tot grote sociale onrust kunnen leiden. Anders zal de EU obligatieleningen moeten uitgeven voor rekening van alle eurolanden tezamen. Dat is al gebeurd, maar specifiek voor corona[6]. Gebeurt dat nu weer dan geven landen hun financiële soevereiniteit in feite op en daar zal echt niet iedereen voor voelen[7].

De Waard wijst er nog op dat ook voor grote beleggers zoals pensioenfondsen de verliezen op zowel de bestaande aandelen- als obligatieportefeuille nu groot zijn. Maar zij hebben het geluk dat zij hun dekkingsgraden baseren op de rente en die stijgt dus hopelijk.

Hoe dan ook, weer eens spannende tijden in het verschiet, maar dat had u waarschijnlijk ook al gemerkt.

[1] https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/stabiliteit-eurozone-in-gevaar-nieuwe-schuldencrisis-dreigt~b4893473/

[2] https://www.youtube.com/watch?v=ItcqFRMF1Q0

[3] https://www.inflation.eu/nl/inflatiecijfers/europa/inflatie-europa.aspx

[4] https://www.europa-nu.nl/id/vjqcmiwqw0ra/opkopen_staatsobligaties_door_ecb

[5] https://www.rtlnieuws.nl/economie/artikel/5287505/lagarde-ecb-rente-verhogen-hoeveel-inflatie-fed

[6] https://ec.europa.eu/info/strategy/recovery-plan-europe_nl

[7] https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/kamerstukken/2022/03/30/kamerbrief-reactie-op-moties-eurobonds-en-gemeenschappelijke-schuld/kamerbrief-aangaande-eurobonds-en-gemeenschappelijke-schuld.pdf

Deel deze column