dinsdag 10 november 2020

De afgelopen Amerikaanse presidentsverkiezing, die eerst vrij close leek, maakte dat ik ging terugkijken naar andere verkiezingen. Uiteraard kennen de meeste mensen de strijd van 2000 nog goed, die uiteindelijk maar van één staat afhing, Florida in dat geval[1]. Maar ook die van 1960, toen Kennedy van Nixon won, was heel erg dicht bij elkaar[2]. Ik dacht altijd dat Kennedy onweerstaanbaar was, maar dat kwam er dus in de verkiezingsstrijd blijkbaar nog niet zo uit.

Duikend in het verleden kon ik de verleiding niet weerstaan om ook even terug te kijken naar mijn geboortedag. Toen ik op de vroege ochtend van 26 september 1957 geboren werd, had de bevolking op aarde daarmee weer iemand erbij op weg naar (nog maar) drie miljard inwoners. Hoewel ik dat in mijn hoofd niet zo ervaar, is mijn geboorte nu dus best lang geleden. Maar als ik dan de Nederlandse kranten lees van die dag[3], zie ik toch veel zaken die nog verrassend actueel voorkomen.

Zo was het Westen toen duidelijk bang voor een grote aanval vanuit Rusland. Het bedrijfsleven was gespannen over de Europese Economische Gemeenschap die startte door het Verdrag van Rome[4] uit maart van dat jaar. Niet helemaal duidelijk was wat de gevolgen zijn van dit Europese beleidsniveau, inderdaad nog steeds actueel. Er was een groot ongeluk gebeurd met een vrachtwagen door een oververmoeide chauffeur. Hoe vaak komt uitbuiting van die beroepsgroep ook nu weer voor? Negen ‘negerkinderen’ (echt, zo stond dat toen in de kranten) moesten in Little Rock in Arkansas onder bescherming van federale troepen naar de gemengde school worden gebracht. We weten goed dat racisme niet echt verdwenen is en ook zeker niet in de VS.
Aandacht voor uitschieters in het weer was er ook al, het regenrecord werd namelijk in de nacht van mijn geboorte gebroken in Den Bilt. En vooruit, als uitsmijter: het Nederlands elftal stelde toch wat teleur in de wedstrijd tegen Oostenrijk[6]. Er zou overigens die winter ook een stevige pandemie aankomen door een griepvirus uit China[7], maar dat was op mijn geboortedag nog niet bekend.

Veel lijkt dan wel hetzelfde, maar toch zijn er ook grote verschillen. Kranten stonden boordevol reclame. Geen wonder, het was toen eigenlijk het enige massamedium om mensen visueel te bereiken. Tv was er al wel, maar er wordt maar twaalf uur per week uitgezonden en reclame is niet toegestaan. Toch een heel verschil met nu.
Qua prijzen valt op dat elektronica zoals radio’s of televisies duur waren. Duizend gulden voor een zwart-wit-tv was toen heel normaal, vergelijkbaar met 3200 euro nu en dus bijna zes-en-een-half maal zo veel. Veel andere producten, zoals kachels (men verstookte vooral kolen of olie), schoenen of kleren hadden ongeveer de prijzen van nu in guldens en waren dus ruim tweemaal duurder dan nu. Sigaretten en drank waren wel opvallend veel goedkoper, evenals bioscoop- en theaterkaartjes.

Het economische stelsel leek heel erg te drijven op lage lonen en elk voorstel om die te verhogen wordt dan zeer terughoudend beoordeeld. Pas in de zestiger jaren zou de rem er afgaan en worden loonsverhogingen van zelfs rond de 10% of meer per jaar niet ongebruikelijk[8].
Ook valt het ‘provinciale’ toontje behoorlijk op in de kranten. Er is altijd wel iets mis met het buitenland, behalve dan met onze grote broer Amerika. President Eisenhouwer[9], die dat jaar begonnen is aan zijn tweede termijn, is ook hier heel populair. In iets mindere mate is er ook veel goeds aan het Verenigd Koninkrijk, waar Harold Macmillan premier is geworden na de Suezcrisis[10].

Het buitenlands nieuws komt overigens vrijwel allemaal van persbureaus. Logisch uiteraard, want wie had er anders zicht op wat er elders gebeurde. Al lezend besef ik opeens dat ik de mogelijkheid tot een eigen informatievoorziening als een van de grootste vooruitgangen in mijn leven ervaar.
Dat is dan weer mooi aan terugkijken, het laat maar weer eens zien dat vroeger toch echt niet alles beter was. Misschien wel verre van dat.

[1]https://www.history.com/news/2000-election-bush-gore-votes-supreme-court

[2]https://www.jfklibrary.org/learn/about-jfk/life-of-john-f-kennedy/fast-facts-john-f-kennedy/1960-presidential-election-results

[3]https://www.krantvanuwgeboortedag.nl/periode/dag/kranten-en-tijdschriften-van-26-september-1957/

[4]https://www.europa-nu.nl/id/vheznvibplds/verdrag_van_rome

[5]https://nl.wikipedia.org/wiki/Aziatische_griep

[6]https://www.voetbalstats.nl/opstelnedxi.php?wid=228

[7]https://nl.wikipedia.org/wiki/Aziatische_griep

[8]https://www.anderetijden.nl/aflevering/268/De-broekriem-aan-het-huishoudboekje

[9]https://historiek.net/dwight-d-eisenhower-amerikaanse-president/76320/

[10]https://history.blog.gov.uk/2016/12/29/the-private-life-of-harold-macmillan/

Deel deze column