woensdag 23 januari 2019

De financiële crisis is achter de rug, maar mensen zijn blijkbaar nog niet vergeten dat de rijken op aarde versneld veel rijker zijn geworden door die crisis, wat ook nog steeds doorzet[1]. Het zijn vooral gewone mensen als spaarders, huurders, mensen met een laag loon of een uitkering en gepensioneerden die de oplossing van die crisis betaald hebben en helemaal niet de veroorzakers bij de financiële instellingen. Er is nauwelijks een bonus teruggehaald.
Nu we serieus werk moeten gaan maken van klimaatbeleid[2] komen er ook weer veel maatschappelijke kosten op ons af[3]. De gele hesjes hebben laten zien dat er snel onvrede ontstaat over de verdeling daarvan. Die onvrede groeit ook hier, nu in Nederland de verdelingsdiscussie over de klimaatkosten volop bezig is[4].

Dan voelt het heel onrechtvaardig als de grootse vervuilers nauwelijks mee hoeven te betalen aan de stijgende klimaatkosten volgens het Ontwerp van het Klimaatakkoord. De circa 300 fabrieken die de meeste CO2 uitstoten, moeten voor eind 2019 allemaal een CO2-reductieplan voor 2030 indienen bij de overheid. Alleen als dat niet goed genoeg is, of als ze zich er niet aan houden, krijgen ze een boete die naar verwachting oploopt tot 27 euro per ton CO2. Dit is bovenop de Europese Emissieprijs die nu op 24 euro staat[5]. Daar staat tegenover dat de industrie kan rekenen op nieuwe overheidssubsidies die in totaal oplopen tot 550 miljoen euro tot 2030. Geen wonder dat er dus vanuit groene hoek gepleit wordt om de grote vervuilers meer te laten meebetalen door een CO2-heffing[6].

Vaak hoor je dat het niet veel uitmaakt wie betaalt, want de burger krijgt toch wel de rekening gepresenteerd. CO2-heffingen zijn namelijk extra productiekosten die een producent doorberekent aan de klant. Macro is dat zo, want de prijs die de consument betaalt is gebaseerd op alle kosten die een producent moet maken. Micro maakt het wel veel verschil, want een producent zal bij een hoge uitstootheffing anders gaan produceren en schonere producten maken en krijgt zo een concurrentievoordeel. Zonder doorbelasting heeft de consument ook geen enkele reden om voor schonere producten te kiezen.
Een nationale CO2-heffing is zo de meest kostenefficiënte maatregel om de Nederlandse industrie te verduurzamen[7]. Hier moet wel goed in gekozen worden, want een te hoge Nederlandse CO2-heffing voor de industrie betekent wel een verslechterde concurrentiepositie voor de Nederlandse bedrijven en verlies van marktaandeel, schrijft hetzelfde onderzoeksbureau in een ander rapport[8].

Maar er is dus zeker financiële ruimte om heel wat meer te doen dan nu. Hoogleraar Ewald Engelen voegt in zijn laatste column in De Groene hier nog een punt aan toe[9]. De kostprijs van een product wordt ook bepaald door de vergoeding die een bedrijf geeft aan dividenden en daaraan gekoppeld aan de bonussen voor bestuurders. Sinds de jaren tachtig zijn die bedragen enorm gestegen. Ieder pleidooi voor een CO2-heffing voor grootvervuilers moet in zijn ogen dan ook vergezeld gaan van een hervorming van het ondernemingsbestuur, zodat niet langer vooral de belangen van de aandeelhouders en topmensen centraal staan. Anders krijgt inderdaad de burger de milieurekening te betalen van de rijkere aandeelhouders en bestuurders.

Volgens mij een heel interessant punt. Via heffingen moeten groene alternatieven een eerlijker kans krijgen, maar zonder draagvlak gaat dat niet lukken. En zonder een rechtvaardige verdeling van de kosten zal dat draagvlak er toch echt niet snel komen.


[1] https://www.oxfamnovib.nl/persberichten/vermogen-miljardairs-nam-vorig-jaar-toe-met-25-miljard-per-dag

[2] https://nos.nl/artikel/2268447-extra-klimaat-tegenslag-kabinet-9-megaton-meer-co2-reductie-nodig.html

[3] https://www.volkskrant.nl/kijkverder/2018/klimaatkosten/

[4] https://www.duurzaamnieuws.nl/als-de-industrie-de-burger-laat-betalen-komt-er-geen-klimaatakkoord-wel-onrust/

[5] https://www.klimaatakkoord.nl/industrie/documenten/publicaties/2018/12/21/industrie

[6] https://www.nrc.nl/nieuws/2019/01/22/de-voor-en-nadelen-van-een-co2-heffing-a3651291

[7] https://www.ce.nl/publicaties/2188/analyse-van-het-invoeren-van-een-co2-minimumprijs-voor-de-industrie

[8] https://www.ce.nl/publicaties/2187/effecten-van-co2-beprijzing-in-de-industrie

[9] https://www.groene.nl/artikel/draagvlak-2019-01-23

Deel deze column