Vrouwenemancipatie voltooid?

woensdag 11 juli 2018

Het zal de trouwe lezer van mijn columns opvallen dat ik niet over alle maatschappelijke ontwikkelingen gedurende mijn leven even positief ben. Met name de groter wordende ongelijkheid tussen de haves en have-nots[1] steekt me, omdat het zich in een aantal landen, waaronder Nederland, zo anders aan het ontwikkelen was in de jaren tachtig[2]. Het had dus veel gelijker moeten zijn op aarde in mijn ogen.

Iets positiever ben ik wel over de mate van gelijkheid tussen man en vrouw. Nog steeds is ook hier veel te wensen over en lijkt het zelfs wat de verkeerde kant op te gaan[3], maar de situatie is niet te vergelijken met mijn geboortejaar 1957. Mijn moeder werd geacht om bij haar trouwen in 1952 haar werk als administratief medewerkster op een zaadhandel op te geven. Was ze in overheidsdienst geweest, dan werd ze tot 1955 simpelweg ontslagen[4], nu was bij haar de maatschappelijke druk vooral erg groot. Nog geen 20 procent van alle vrouwen werkte in 1960[5], onder gehuwde vrouwen was dat minder dan 5 procent. Alleen wie voldoende geld had kon het zich permitteren om te blijven werken, omdat er geen crèches bestonden[6] en je dus iemand voor de kinderen in moest huren.

Vrouwen werden in die tijd door te trouwen ook wettelijk handelingsonbekwaam verklaard en kwamen daarmee op gelijke voet te staan met bijvoorbeeld geesteszieken. Zonder toestemming van de man mocht de vrouw zelfstandig niets, behalve het door hem aan haar gegeven huishoudgeld besteden aan boodschappen. Een situatie die in 1956 wettelijk werd afgeschaft[7].
Hier is veel werk aan voorafgegaan door een aantal vrouwen in de politiek, maar zeker door het PvdA-Kamerlid Corry Tendeloo[8]. Op 27 april 1956 hield zij haar laatste betoog in de Tweede Kamer ter verdediging van het door haar motie geïnitieerde wetsontwerp van minister Van Oven[9] betreffende de afschaffing van de handelingsonbekwaamheid. Op 2 mei werd dit wetsontwerp aangenomen en op 3 mei werd Corry Tendeloo in het ziekenhuis opgenomen voor een operatie tegen kanker, die ze bewust had uitgesteld om zelf bij de discussie over het wetsontwerp aanwezig te zijn. In oktober van dat jaar overleed ze, nog net geen zestig jaar oud. Ze heeft nog wel de aanstelling van de eerste vrouwelijke minister meegemaakt, de KVP-ster Marga Klompé[10].
Tot grote teleurstelling van Tendeloo moest minister Van Oven een concessie doen om de christelijke partijen mee te krijgen, waardoor tot 1971 in het wetboek bleef staan dat de man het hoofd van de echtvereniging was.

Misschien is dit exemplarisch voor de vrouwenemancipatie; het wil mannen steeds maar heel moeilijk lukken om macht gelijk te delen en vaak worden daar religieus gestuurde of semiwetenschappelijke motieven voor gebruikt[11]. Toch is de positie van vrouwen ontegenzeggelijk verbeterd en is er veel mogelijk als ze een maatschappelijke carrière willen. Het kan zeker beter en daar zouden mannen net zo hard aan moeten werken[12]. Het wordt toch echt wel eens tijd dat we vrouwen gelijk als mannen behandelen, zeker als de Etrusken dat 3000 jaar geleden al in grote mate deden[13].

Meer over interessante vrouwen als Corry Tendeloo in het aan te bevelen boek ‘Buitengewone vrouwen’ van Alies Pegtel.

[1] https://www.youtube.com/watch?v=XbNk-biYXTo

[2] https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/1468-0335.00088

[3] https://www.opzij.nl/2017/11/03/hoe-zit-gelijkheid-nederland/

[4] https://isgeschiedenis.nl/nieuws/de-motie-tendeloo-en-de-werkende-getrouwde-vrouw

[5] K.G. Tijdens, ‘Een wereld van verschil: arbeidsparticipatie van vrouwen 1945-2005’, 3 maart 2006, https://repub.eur.nl/pub/7550/

[6] https://www.historischnieuwsblad.nl/nl/artikel/41257/vrouwen-in-de-jaren-vijftig.html

[7] https://historiek.net/vrouwen-tot-1956-handelingsonbekwaam/15127/

[8] https://www.parlement.com/id/vg09llab3yy2/n_s_c_corry_tendeloo

[9] https://www.parlement.com/id/vg09llhs5qyj/j_ch_van_oven

[10] https://www.parlement.com/id/vg09ll2atbta/m_a_m_marga_klompe

[11] https://www.psycholoog.net/john-bowlby-het-begin-van-de-hechtingstheorie