woensdag 9 mei 2018
Afgelopen 5 mei was het 200 jaar geleden dat Karl Marx werd geboren in het Duitse Trier als derde van de in totaal negen kinderen van een advocaat met zijn Nederlandse vrouw uit Nijmegen. Het geboortehuis van Karl Marx heb ik ooit bezocht, evenals zijn graf op Highgate Cemetery in Londen, gelukkig voor hem wel op het gratis toegankelijke gedeelte.
Karl Marx was gedurende zijn leven behoorlijk controversieel. “Hij was de meest gehate en belasterde man van zijn tijd. Regeringen, absolute zowel als republikeinse, wezen hem uit, maar hij schoof dat alles opzij. Zijn naam zal door de eeuwen voortleven en zo ook zijn werk”, sprak zijn kompaan Friedrich Engels na het overlijden van Marx[1]. Voor een deel klopt dit laatste, want door de publicatie van Das Kapital legde hij de basis voor het moderne communisme, wat je daar ook van mag vinden. In China is de 200ste geboortedag van Marx officieel gevierd[2] en ook is door hen een nieuw beeld van Marx aan Trier geschonken[3]. Bij de onthulling daarvan was ook Jean-Claude Juncker aanwezig. Niet iedereen was blijkbaar even gecharmeerd daarvan[4], je mag wel zeggen dat de controverses over Marx dan ook nog niet verdwenen zijn[5].
In 1841 behaalde Karl Marx zijn doctoraat in de filosofie, maar vanwege zijn revolutionaire politieke gedachtegoed werd hem een positie op de universiteit van Berlijn geweigerd. Hij werd journalist en groeide binnen korte tijd uit tot hoofdredacteur van de liberale krant Rheinische Zeitung. Marx trok zich het lot van de lokale arbeidersbevolking steeds meer aan, die in zijn ogen het slachtoffer werd van de industriële vooruitgang. De berichtgeving in de Rheinische Zeitung werd steeds kritischer over de kapitalistische overheid, waardoor de krant in 1843 werd verboden. Later heeft Marx het in 1848 nog geprobeerd met de Neue Rheinische Zeitung, maar nu duurde het niet eens een jaar voordat deze krant verboden werd[6].
Na zijn huwelijk in 1843 met de adellijke jeugdvriendin Jenny von Westphalen verhuisde Karl Marx naar Parijs, waar hij Friedrich Engels werkmatig leerde kennen. Na wederom een verbanning verhuisden Marx en Engels naar Brussel, waar ze in 1848 voor de oprichting van de Communist League in Groot-Brittannië Het Communistisch Manifest schreven met daarin een eerste analyse over economie, klassenstrijd en revolutie. Bijna twintig jaar later zouden hun denkbeelden daarover worden uitgebouwd in Das Kapital.
Vooral met de laatste drie zinnen is Het Communistisch Manifest wereldberoemd geworden: “De proletariërs hebben daarbij niets dan ketenen te verliezen. Zij hebben een wereld te winnen. Proletariërs aller landen, verenigt U!” Nu is dat laatste nog niet helemaal gelukt en zelfs weer verder weg dan ooit. Misschien zat de kracht van Marx dan ook veel minder in de oplossingen en veel meer in de analyses. Die staan voor velen nog volop overeind[7].
Dat is al heel wat, dus ik denk dat Marx de 250 wel haalt. Maar daarna ook de 300?
[1] https://isgeschiedenis.nl/nieuws/karl-marx-grondlegger-van-het-communisme
[2] http://www.china.org.cn/china/2018-05/05/content_51132467.htm
[3] https://www.nrc.nl/nieuws/2017/03/14/controversieel-chinees-beeld-van-karl-marx-verhuist-naar-trier-7368427-a1550214
[4] http://www.dagelijksestandaard.nl/2018/05/schandalig-eu-topman-jean-claude-juncker-eert-karl-marx-in-waanzinnige-ceremony/
[5] https://www.express.co.uk/news/world/955635/Juncker-speech-EU-chief-Marx-200th-Birthday-Trier
[6] http://www.iisg.nl/collections/rheinischezeitung/history-nl.php
[7] Zie bijv. Paul Mason in zijn boek ‘Postcapitalism A Guide to our Future’ uit 2015.
Geef een reactie