Woensdag 30 maart 2022
Hoewel het misschien raar klinkt van een schrijver, maar ik heb niet echt een overfixatie met taal. Toch vind ik ook weer niet alles goed.
Voor mij is taal primair bedoeld om duidelijk te maken wat je wilt zeggen, dus zal het mij worst wezen of u cisterciënzerklooster correct schrijft en al dan niet aan elkaar[1]. Wat dat laatste betreft is vaak ook heel lastig in het Nederlands dat je woorden zowel los als aan elkaar kunt schrijven en dat het dan ook vaak iets anders betekent. Zo is tenminste zoiets als althans en ten minste is dan hetzelfde als op zijn minst. Verder word je ongeveer horendol in het Nederlands van de vele uitzonderingen op een op zich heldere taalregel. Dus ja, je schrijft samenstellingen met het woord elkaar zoals hierboven aan elkaar niet aaneen (een woord dat je dus wel aan elkaar schrijft). Dat lijkt toch een heldere regel[2], maar nee toch weer niet, zo wordt achterelkaar weer wel als één woord geschreven. Nee, het zal echt niemand lukken om volledig correct te schrijven, laten we dat dan ook maar accepteren van elkaar is mijn instelling.
Toch doe ik zelf wel veel moeite om correct te schrijven. Zeker voor het taalgebruik in mijn boeken[3] zoek ik heel veel op en laat ik al mijn teksten ook nog eens door een ander corrigeren. Maar dat wil niet zeggen dat ik diezelfde hoge eisen aan iedereen stel en al helemaal niet aan mensen voor wie het Nederlands niet de moedertaal is. En taal verandert nu eenmaal, dus geen tirade van mij over de bekende ergernissen als mij, hun zeggen en ik irriteer me. Toch heb ik ook wel mijn pijnpunten wat dit betreft.
Mijn grootste ergernis is het gebruik van verkeerde of verkeerd vertaalde uitdrukkingen, zo erg dat ze zelfs totaal onzinnig worden of onwerkbaar zijn. Nummer 1 is dan: Over de doden niets dan goeds als vertaling van De mortuis nil nisi bene. Serieus? Zou je dan over Hitler alleen maar mogen zeggen dat hij aardig schilderde of over Stalin dat hij pijp rookte of straks over Poetin dat hij…. , nou ja daar weet ik nu even niets. Uiteraard niet, dat zou wel heel raar zijn. Er staat niet voor niets ‘bene’, kortom het moet kloppen wat je zegt, want de doden kunnen zichzelf niet meer verdedigen. Maar als iemand een genocidale moordenaar was, en dat is overduidelijk bewezen, dan mag je dat uiteraard blijven zeggen.
Nummer 2 is: olie op het vuur gooien. Wie dat doet zal zien dat het vuur uitgaat, vandaar dat de uitdrukking van oudsher ook terecht was: olie in het vuur gooien. Oliekachels hebben daar dan ook een constructie voor zodat de olie langzaam in het vuur glijdt. Er was wel de uitdrukking om olie op de golven te gooien, dit om de golfslag te dempen, maar ecologisch mag dat terecht niet meer. Wellicht is door het afschaffen van die uitdrukking de verwarring ontstaan.
En vooruit ook nog een nummer 3: de trend om niets is minder waar juist te gebruiken zodat het precies de tegenovergestelde betekenis krijgt van iets is volledig waar. Bijvoorbeeld in: Jolein is wel een mooie vrouw, toch? Inderdaad, niets is minder waar, het is echt een prachtvrouw! Helaas is dit ook weer niet zo helder als ik dacht, want het kan ergens blijkbaar toch in beide betekenissen waar zijn[4]. Maar ja, dan is het in feite een onwerkbare uitdrukking geworden en blijft mijn ergernis erover staan.
Op zich heb ik geen moeite met Engelse woorden in het Nederlands, maar wel als het daardoor onnodig verwarrend wordt (Grid Owner Hypotheken), bijna raar (Leiden University Library oftewel LUL), hoewel correct toch krom geschreven Engels (hij backloadde) of ronduit fout gespeld (byepass). Vaak wordt het Engels ook fout uitgesproken. Zo zag ik in De Avondshow met Arjen Lubach de rubriek: Punch the host[5], maar dan tenenkrommend uitgesproken als Puns de hoost.
Ook kennen we gek genoeg veel woorden die half Engels worden uitgesproken zoals database, of te wel daatabees in het Nederlands en niet daytuhbays in het Engels of daatabaze als je het volledig Nederlands zou uitspreken. Gevolg is dat Nederlanders deze woorden ook slordig uitspreken in het Engels. We kennen uiteraard de bekende woorden: bet, bed, bat en bad[6], die bijna altijd allemaal hetzelfde worden uitgesproken.
Maar de allerergste bijna dagelijkse taalgruwel is voor mij wel wiefie in plaats van waifai als uitspraak voor de wifi. Ik weet ook wel dat wifi een merknaam is met niet meer dan een knipoog naar wireless fidelity[7], maar toch is dit er wel indirect van afgeleid, zeker wat de uitspraak betreft.
En nee, we hadden vroeger toch echt geen hiefie installatie.
[1]https://dictees.nl/met-klem/
[2] https://onzetaal.nl/taaladvies/aanelkaar-aan-elkaar
[3] https://petersvisser.nl/boeken/
[4] https://www.trouw.nl/cultuur-media/niets-is-minder-waar-kan-best-betekenen-dat-iets-heel-erg-waar-is~b134f99b/
[5] https://www.youtube.com/watch?v=BtZ7A916rsg
Geef een reactie