dinsdag 18 mei 2021
Ik denk dat iedereen zich wel bewust is dat het openbaar vervoer zware tijden doormaakt die de toekomst ervan onzeker maken. Er heeft een sterk verlies aan reizigers plaatsgevonden door de coronamaatregelen, waardoor naast het verminderde woon-werkverkeer ook vrijwel de hele bezoekers- en toeristenstroom is weggevallen. Dit geldt landelijk[1], maar nog extra in een regio als Amsterdam waar ik woon. Hier lijdt het vervoersbedrijf GVB een verlies van zo’n 20 mln per maand[2]. Dramatische cijfers dus, ondanks de steun van het Rijk, die dan ook gelukkig verlengd wordt[3].
Alles wijst erop dat de situatie niet zo zal blijven. Vaccinaties lijken zeer veelbelovend en de behoefte van mensen om te reizen is echt niet allemaal verdwenen, hooguit veranderd[4]. Ook is er een enorme woningbouwopgave in stad en land, zeker ook hier in de regio[5]. Vanuit de duurzaamheidsopgave en de inzet naar autoluwe steden mag je dan hopen op een blijvende facilitering van het ov-gebruik, naast uiteraard ook lopen en fietsen. Ook zullen de bezoekers en toeristen terugkomen, zij het wel ietsje meer gereguleerd[6].
Het ov blijft een maatschappelijk onmisbare dienst voor een leefbare stad en regio. Ook de rijksoverheid wil dat het ov zijn taak blijft vervullen, ook al staan daar dus op dit moment veel minder inkomsten tegenover vanuit de reizigersopbrengsten. Dit vraagt allereerst om een blijvende extra rijksbijdrage, zolang de effecten van die beperkingen niet zijn weggenomen.
Tegelijk moet je nadenken over een nieuwe invulling van het ov. Met een gerichte aanpak kan dit moment gebruikt worden voor de juiste stappen richting toekomst. Er moet een herstelplan komen gericht op hernieuwd gebruik van het ov. Dat vraagt om een ‘welkom terug’-beleid naast het binnenhalen van nieuwe reizigers met aantrekkelijke kaartsoorten, het snel toevoegen van nieuwe betaalmethoden, een betere doorstroming en meer vrije banen voor het ov en meer aandacht voor de ov-keten, inclusief goede faciliteiten voor de fiets bij knooppunten en haltes.
Tegelijk is er wel wat veranderd, zeker wat dat laatste betreft. Er heeft een forse modal shift naar fietsen en lopen plaatsgevonden. Het ov-gebruik is netto 20 procent gedaald en het fietsgebruik is juist met 22 procent gegroeid en lopen met 17 procent[7] en dat is toch bepaald niet verkeerd[8]. Ook is het gebruik van de deelauto gegroeid[9], dat geldt ook voor mezelf overigens.
Met name het regionaal ov-gebruik is fors gedaald, de trein iets minder. Totaal is 3 procent van het verkeer in de ochtendspits uit de auto naar de fiets gegaan en iets meer dan 2 procent uit het ov naar de fiets. Tussen nu en 2040 wordt ook nog verdere groei van het fietsgebruik verwacht door Rijkswaterstaat[10]. De modal split van de fiets is in het meerjarenprogramma MIRT[11] van 28 procent naar 33 procent gegaan.
Al met al zijn dit echt grote veranderingen, die ook zeker blijvend kunnen zijn. Maatregelen voor het ov moeten gericht zijn op het (weer) binnenhalen van reizigers en daar moeten eventuele vernieuwingen en aanpassingen ook aan getoetst worden. Tegelijk hoeft niet de fietser opnieuw het ov ingelokt te worden, dat zou maatschappelijk nou toch niet echt slim besteed geld zijn.
Voorlopig is dit de laatste column in deze vorm hier. Vanaf september kom ik weer terug met iets (anders?).
[1] https://www.ovpro.nl/trein/2021/02/25/ns-lijdt-26-miljard-euro-verlies-door-coronacrisis/
[2] https://www.at5.nl/artikelen/201739/gvb-draait-20-miljoen-verlies-per-maand-er-moet-echt-iets-gebeuren
[3] https://www.ovmagazine.nl/2021/04/rijk-verlengt-steunt-ov-sector-opnieuw-1604/
[4] https://eenvandaag.avrotros.nl/item/we-willen-straks-weer-massaal-gaan-reizen-maar-het-liefst-wel-duurzaam-de-houding-is-door-de-coronacrisis-wel-veranderd/
[5] https://www.binnenlandsbestuur.nl/ruimte-en-milieu/nieuws/den-haag-profiteert-van-woningbouwimpuls.14459894.lynkx
[6] https://www.parool.nl/wereld/tourists-go-home-alleen-amsterdam-heeft-ingegrepen~be45d703/
[7]https://www.verkeerskunde.nl/sites/default/files/users/user166/20201209%20Achtergrondrapportage%20Monitoring%20Mobiliteit.pdf
[8] Hoe de fiets en de voetganger, met wat hulp van corona, de ruimte terugveroveren op de auto | De Volkskrant
[9]https://www.trouw.nl/binnenland/corona-jaagt-ov-reizigers-de-deelauto-in~bab3615c/
[10] https://www.magazinesrijkswaterstaat.nl/mer-nieuws/2020/95/gelijkwaardigheid-fiets
[11] https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ruimtelijke-ordening-en-gebiedsontwikkeling/meerjarenprogramma-infrastructuur-ruimte-en-transport-mirt
Geef een reactie