woensdag 26 februari 2020

Toen ik eind september 1957 op een vroege ochtend na een nacht vol regen geboren werd, had onze aarde er weer iemand bij op weg naar de drie miljard inwoners. Elk miljard ging steeds sneller. Rond 1800 werd de mijlpaal van één miljard mensen bereikt, twee miljard zijn er in 1927, drie dan in 1959, vier in 1974, vijf in 1987, zes in 1999 en zeven miljard in 2011. En inmiddels bijna 7,8 miljard[1]. In dit tempo zullen er zo’n vijftien miljard mensen op aarde wonen bij de volgende eeuwwisseling.

Dat is nogal wat, om het voorzichtig uit te drukken, maar de toekomst bestaat zelden uit een lineaire doortrekking van het verleden, dus dat zal ook voor deze eeuw wel gelden. Vandaar dat er verwacht wordt dat er bij de volgende eeuwwisseling niet vijftien maar zo’n elf miljard mensen op aarde zullen zijn[2].
Hoe dan ook, er leven veel mensen, die ook nog eens steeds langer leven. Er is negen jaar  levensverwachting gemiddeld bijgekomen in de ruim zestig jaar dat ik nu leef en daarvan is meer dan de helft door de gestegen levensverwachting vanaf 65 jaar oud[3]. Wie nu geboren wordt, kan dus makkelijk de volgende eeuw halen en zal zo kunnen controleren of de voorspelling van vijftien of van elf miljard mensen in 2100 klopt, of geen van beiden.

We zijn met veel. Dat maakt dat wie zich zoals ik druk maakt over de negatieve gevolgen van de menselijke aanwezigheid op aarde vanwege de milieuvervuiling, het uitsterven van soorten of de klimaatverandering, ook steeds op dat hoge aantal mensen gewezen wordt. Vaak zie je die discussie ook in de media terug[4].
Ik ben het daarmee eens, maar wat eraan te doen? Zo is de in 1979 in China ingevoerde eenkindpolitiek wel het bekendste voorbeeld van een actieve bestrijding van de eventuele overbevolking. Geschat wordt dat dit 300 tot 400 miljoen minder mensen heeft opgeleverd. De nadelen zijn echter ook wel heel groot[5] en de eenkindpolitiek is in 2015 afgeschaft, nadat deze eerder al was versoepeld[6].

Dwang lijkt hierbij dus niet het juiste instrument en dan hou je eigenlijk maar een instrument over en dat is zorgen dat mensen beter opgeleid worden en het zo economisch beter krijgen[7]. Hoe langer met name meisjes naar school gaan, hoe beter hun kansen op de arbeidsmarkt en hoe lager het aantal geboorten per vrouw. Als het economisch beter gaat zijn er minder (werkende) kinderen nodig om een gezinsinkomen te verdienen.
Een halve eeuw geleden was het vruchtbaarheidscijfer wereldwijd nog 5, maar in de loop van deze eeuw zal het mondiale gemiddelde onder de 2 kunnen duiken. Dan stokt de groei in de onderste laag van de bevolkingskolommen verder, vergrijst de bevolking en neemt die uiteindelijk in zijn totaliteit ook af[8].

Zover zijn we nog niet, dus nog een hoop te doen in met name de arme landen van nu door als rijkere landen samen de ontwikkeling daar te helpen[9]. Wel iets waar populistische leiders nu zo op tegen zijn, maar doe je het niet dan leidt het onherroepelijk tot meer en armere mensen. En dan ook niet verbaasd zijn als dat weer economische vluchtelingen worden.

[1]https://www.worldometers.info/world-population/

[2]https://news.un.org/en/story/2019/06/1040621

[3]https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/levensverwachting/cijfers-context/trends

[4]https://www.trouw.nl/opinie/hopelijk-wordt-de-link-gelegd-tussen-biodiversiteit-en-overbevolking~b930c92f/

[5]https://www.groene.nl/artikel/schimmen-in-china

[6]https://nos.nl/artikel/2065761-china-schaft-eenkindpolitiek-af.html

[7]https://www.trouw.nl/nieuws/er-komen-steeds-meer-mensen-op-aarde-denken-we-maar-nu-de-feiten~b5139e66/

[8]https://www.un.org/en/sections/issues-depth/ageing/

[9]https://li.com/reports/the-africa-prosperity-report-2019-2020/

Deel deze column