Goed klimaatbeleid betaalt zichzelf uit

woensdag 4 december 2019

Toen ik als adviseur werkte in de jaren tachtig en negentig, was dat naast de overheid ook voor vrij veel bedrijven die meer aan duurzaamheid wilden doen. Samen met een ander bureau had ik een bedrijfsdoorlichting ontwikkeld om na te gaan waarin het betreffende bedrijf zou kunnen verbeteren en wat voor soort deskundigheid men moest inschakelen om duurzamer te werken.

Duurzaamheid was als begrip in 1987 geïntroduceerd met het rapport ‘Our Common Future’ van de Brundtland-commissie[1]. Dit rapport riep op tot een duurzame ontwikkeling “die tegemoetkomt aan de noden van het heden, zonder de mogelijkheden van toekomstige generaties om in hun behoeften te voorzien in het gedrang te brengen.”
Al werkende ermee, werd duurzaamheid voor mij vooral het voorkomen van afwenteling en het dus niet langer vooruitschuiven van onze problemen in de tijd op de kinderen van nu of zelfs weer daarvan. Niet afwentelen ook naar andere landen, vaak de onderontwikkelde landen. En ook niet afwentelen van de ene sector naar de andere, bijvoorbeeld van milieu naar sociaal; batterijen apart inzamelen maar in India door kinderen uit elkaar laten halen of ons ingezamelde plastic daar dumpen[2].
Uitstoot van broeikasgassen en de daarmee optredende klimaatverandering zou je zeker ook een afwentelingsprobleem kunnen noemen[3]. Toch heeft het vrij lang geduurd voor dit werd ingezien.

Het broeikaseffect zelf werd voor het eerst beschreven door Svante Arrhenius, die al in 1896 opmerkte dat de verbranding van fossiele brandstoffen de opwarming van de aarde kan versterken[4]. Lang werd gedacht dat de invloed van mensen zeer klein was vergeleken met natuurlijke verschijnselen en ook dat waterdamp een veel belangrijker broeikasgas zou zijn. Daarbij werd gevonden dat de oceanen veel CO2 opnemen waardoor het effect teniet zou worden gedaan[5]. In de jaren veertig werd bewezen dat waterdamp totaal andere soorten straling bleek te absorberen, maar dat een toenemende concentratie CO2 in de atmosfeer de absorptie van infrarood wel versterkte. Gilbert Plass concludeerde in 1955 dat door menselijke uitstoot de aarde wordt opgewarmd[6]. Metingen in de jaren zestig en zeventig konden dat maar moeilijk bevestigen, maar in de jaren tachtig werd de trend wel zichtbaar.

Voor Nederland was het Pieter Winsemius, die bij zijn vertrek als minister van Milieu in het voorjaar van 1986 ervoor waarschuwde. Zijn opvolger Ed Nijpels zegde de Kamer toen een nota toe over de CO2-problematiek[7]. In 1988 werd het probleem ook internationaal onderkend en richtte het Milieuprogramma van de VN het IPCC[8] op als wetenschappelijk panel. Op basis van de meteorologische gegevens van de WMO[9] wordt geprobeerd de invloed van het broeikaseffect te voorspellen met behulp van klimaatmodellen en literatuuronderzoek.
Toch heeft het toen nog meer dan dertig jaar geduurd voor het echt werd opgepakt, maar inmiddels lijkt het klimaatprobleem breed erkend te worden en nemen regeringen[10], EU[11] en de VN[12] het ook serieus. Ook de financiële wereld doet dat gelukkig steeds meer. We hebben in Nederland totaal bijna 1440 miljard[13] in pensioenfondsen zitten en steeds meer kijken die ook naar de klimaateffecten van hun beleggingen[14].

Gaat er nu echt wat veranderen? Ik hoop het en als adviseur leer je dat dit vooral gebeurt als het ook aantrekkelijk is om te doen. Daarvoor zijn er eigenlijk drie dingen van belang. Ten eerste maakt nadenken over de toekomst je als bedrijf alerter en daarmee competitiever. Ten tweede zal minder afwentelen ook goedkoper zijn. Deels is dat zo omdat afval in feite grondstof is die je verspilt, maar prijsbeleid helpt hier zeker bij[15]. Ten derde verhoogt het de trots van jou als ondernemer, maar ook van je personeel en hopelijk ook van je klanten.

Wie wil dat nou niet?

[1]https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/5987our-common-future.pdf

[2]https://www.theguardian.com/us-news/2019/jun/17/recycled-plastic-america-global-crisis

[3]https://public.wmo.int/en/media/press-release/greenhouse-gas-concentrations-atmosphere-reach-yet-another-high

[4]https://history.aip.org/climate/co2.htm

[5]https://www.lenntech.nl/broeikaseffect/broeikaseffect-geschiedenis.htm

[6]http://www.realclimate.org/index.php/archives/2010/01/the-carbon-dioxide-theory-of-gilbert-plass/

[7]https://books.google.nl/books/about/Het_groene_optimisme.html?id=TYWEBgAAQBAJ&source=kp_book_description&redir_esc=y

[8]https://www.ipcc.ch/

[9]https://public.wmo.int/en

[10]https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/kabinet-nederland-wordt-internationaal-voorloper-in-klimaatbeleid~b7a1cab6/

[11]https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_en