Driewerf hoera voor de ECB, nou……??

woensdag 13 maart 2019

Begin dit jaar is er een eind gekomen aan de Quantative Easing[1]: het opkopen van obligaties uit eurolanden door de Europese Centrale Bank. In navolging van de Amerikaanse Fed begon de ECB in 2015 hiermee, in de hoop dat banken het geld dat zij daarmee binnenkregen gingen uitlenen, wat vervolgens de tobbende economie zou moeten aanzwengelen. De ECB heeft de geldpers flink laten draaien; voor bijna 2900 miljard euro is aan obligaties opgekocht, waarmee het balanstotaal is gestegen tot bijna 4700 miljard euro[2].

De Fed is al wel begonnen met het afbouwen van de hoeveelheid obligaties die op de balans staan, maar bij de ECB is dat nog zeker niet het geval. Het geld van de obligaties die worden afgelost wordt weer in nieuwe obligaties van eurolanden gestoken. Het totale bedrag aan obligaties op de balans van de ECB daalt dus nog helemaal niet[3] Het is ook niet gezegd wanneer de ECB stopt met het blijven aankopen van staatsobligaties en dus met het beschikbaar stellen van goedkoop geld, ze lijken er eerder nog een schepje bovenop te willen doen.

Ruim twintig jaar bestaat de ECB nu[4] en zeker de laatste jaren speelt deze bank via QE een heel actieve, en sommigen zullen zeggen zelfs politieke rol[5]. In 1991 werd met het Verdrag van Maastricht besloten tot een Economische en Monetaire Unie met een gemeenschappelijke munt, de euro. De EU-lidstaten die deelnemen aan de EMU kunnen geen eigen monetair beleid meer voeren, het is de ECB die het monetair beleid voor de hele eurozone coördineert. De belangrijkste doelstelling van de ECB is het behoud van prijsstabiliteit en in oktober 1998 bepaalde de Raad van Bestuur van de ECB dat prijsstabiliteit inhoudt dat de inflatie gemiddeld “onder, maar dicht bij de 2 procent” ligt[6].
Naar dat laatste kijkend is QE geen succes geweest, want de inflatie in de eurozone is toch behoorlijk wat lager gebleven dan die 2 procent[7], zij het niet in elk euroland en dat is precies het probleem met de one size fits all-aanpak van de ECB. De vraag is ook terecht of het wel gewerkt heeft voor de economische stimulering. Dan had het geld wellicht beter aan de mensen zelf gegeven kunnen worden of direct aan goede projecten[8].

QE heeft in ieder geval wel tot veel geld verdienen in de financiële wereld zelf geleid. Omdat de ECB van alle eurolanden leningen en obligaties moest opkopen, kon je lage rente staatsobligaties van Duitsland en Nederland voor een twintig- tot dertigvoudig hogere rente doorverkopen aan de ECB[9]. Ook heeft QE de ongelijkheid vergroot omdat het bezit van de rijkeren meer waard werd door lagere hypotheekrentes en hogere aandelenkoersen[10]. Ook mooi meegenomen; de rentes op de schulden van de Zuid-Europese landen, die wat onzorgvuldiger hun begrotingsregels hanteren, zijn er minder hoog door geworden. Toch zou het te flauw zijn om er hierbij op te wijzen dat ECB-directiepresident Draghi een Italiaan is.

Dit alles is in feite betaald door mensen met een laag inkomen, een uitkering, gepensioneerd of sparend, wat met name in de Noordelijke eurolanden (officieel) meer gebeurt. Al deze groepen hebben fors ingeleverd voor en door de QE-stimulering. Geen wonder dat er een groot verschil is tussen wat mensen voelen in hun koopkrachtsituatie en de gemiddelde cijfers die jubelen dat de crisis voorbij is. Wie het al zwaar had door die crisis, kreeg het nog eens extra moeilijk door het ongelijke stimuleren vanuit de ECB.

Ja, ja, de gele hesjes komen wel ergens vandaan[11].

[1] https://www.worldfinance.com/banking/european-central-bank-confirms-end-of-quantitative-easing-programme

[2] https://www.rtlz.nl/beurs/artikel/4517911/ecb-stopt-met-opkopen-obligaties-kopen-qe-opkoopbeleid

[3] https://www.iexprofs.nl/Column/279374/ECB/QE-is-dood-lang-leve-QE.aspx

[4] https://europa.eu/european-union/about-eu/institutions-bodies/european-central-bank_nl

[5] https://fd.nl/economie-politiek/1156504/de-ecb-is-een-politiek-instituut-met-grote-politieke-macht

[6] https://www.ecb.europa.eu/ecb/tasks/html/index.nl.html

[7] https://www.telegraaf.nl/financieel/3191821/inflatie-eurozone-blijft-op-1-4-procent?utm_source=google&utm_medium=organic

[8] https://www.volkskrant.nl/economie/geen-gezeik-iedereen-rijk-met-dank-aan-de-ecb~bf24c90c/

[9] https://www.vpro.nl/programmas/tegenlicht/kijk/afleveringen/2016-2017/geldscheppers.html (vanaf minuut 17.38)

[10] https://www.groene.nl/artikel/stiekeme-miljonairssubsidie

[11] https://fd.nl/opinie/1284280/niet-globalisering-maar-ecb-is-het-probleem-van-muitende-middenklasse