woensdag 31 oktober 2018
Afgelopen zaterdag is afscheid genomen van Wim Kok in het Concertgebouw in Amsterdam, het zal u niet ontgaan zijn. Vele mooie woorden zijn er gesproken[1] en de week daarvoor ook geschreven[2] over hem en dat is ook volkomen terecht. Bestuurlijk was deze man een reus en hij heeft veel voor Nederland betekend. De mortuis nil nisi bene[3], toch doet het mij persoonlijk weinig, hoewel hij jarenlang mijn partijleider geweest is.
Mijn eerste persoonlijke ontmoeting met Wim Kok was positief. Hij was toen voorzitter van de FNV, de overkoepelende vakbond en zou in die hoedanigheid spreken op het congres van de PvdA in de RAI in Amsterdam. Het jaar weet ik niet meer precies maar het zal 1982 of ’83 geweest zijn. Ik was daar als vrijwilliger en werd geïnstrueerd door partijbestuurslid Felix Rottenberg[4]. Die gaf mij de taak om alle externe sprekers op te vangen en op tijd op het podium te brengen voor hun toespraak.
Wim Kok kwam samen met zijn vrouw Rita en hij vroeg me gelijk om ervoor te zorgen dat ze na zijn toespraak direct weer weg konden naar de volgende afspraak. Uiteraard ging ik daarvoor zorgen en ik had een route door de kelders van het gebouw gevonden, zodat ze niemand tegen zouden komen. Terwijl ik ze naar de auto breng, stapte zijn vrouw al in, maar Wim Kok draait zich nog om naar me en zegt:
“Nog bedankt, hoor.”
Mijn volgende persoonlijke contacten waren in 1986, toen Wim Kok Tweede Kamerlid ging worden via het gewest Amsterdam en ook de nieuwe lijsttrekker. Ik was toen gewestelijk bestuurslid en maakte hem zo een aantal malen mee. Toen hij gekozen werd als nummer 1 op de kandidaat-Kamerlijst sprak hij de gewestelijke vergadering toe. Luid applaus na afloop van zijn speech en toenmalig gewestvoorzitter Rob van Gijzel[5] draait zich enthousiast naar me toe.
“Wat een fantastische spreker, heel wat beter dan Joop (den Uyl[6]).” Ik knik aarzelend.
“Ja, maar wel veel minder diep dan Joop,” reageer ik, deels tot mijn eigen verrassing. Rob denkt even na.
“Daar heb je wel gelijk in,” moet hij toegeven.
Daar had ik een punt te pakken dat voor mij altijd een beetje aan Wim Kok is blijven hangen, ook in mijn latere contacten met hem. Toen ik in 1988 als voorzitter van de Landelijke Werkgroep Milieu en Energie mede het congres ter ere van de tachtig jaar geworden Sicco Mansholt[7] organiseerde, kwam ik er achter dat je voor Wim Kok de toespraak helemaal moest uitschrijven. Hij las die alleen maar voor, maar dat kon hij dan ook heel goed. Joop den Uyl schreef alles zelf, maar ja die wou dan ook echt de wereld verbeteren en dat gevoel heb ik bij Wim Kok nooit gekregen.
Onder Wim Kok is het grote omarmen van het neoliberalisme ook begonnen, dat uiteindelijk geresulteerd heeft in het wegvagen van de PvdA. Het kiezen voor het grote geld via vele goed betaalde commissariaten na zijn politieke loopbaan[8], heeft me dan wel verder teleurgesteld maar niet echt verbaasd. Het paste wel bij de indruk die ik van hem gekregen had.
[1] https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/-premier-van-iedereen-wim-kok-herdacht-in-amsterdam-er-zijn-ook-mensen-die-tijdens-hun-leven-een-onuitwisbare-indruk-maken-~b222fc0f/
[2] https://www.fnv.nl/over-fnv/pers/in-memoriam-wim-kok/
[3] Dan niet standaard foutief vertaald als: over de doden niets dan goeds. Nee, het betekent dat het moet kloppen wat je zegt over de doden, omdat die zich niet meer kunnen verdedigen.
[4] https://nl.wikipedia.org/wiki/Felix_Rottenberg
[5] https://nl.wikipedia.org/wiki/Rob_van_Gijzel
[6] https://nl.wikipedia.org/wiki/Joop_den_Uyl
[7] https://nl.wikipedia.org/wiki/Sicco_Mansholt
[8] http://www.welingelichtekringen.nl/politiek/301928/een-nieuw-goedbetaald-commissariaat-voor-wim-kok.html
Peter, heeft uiteindelijk Wim kok niet veel meer bereikt dan de bevlogen idealist Joop, voor wie ik ook veel warmer liep? sober, nuchter pragmatisme met een goed kloppend hart en tot op het eind van zijn leven een waarlijk warm kloppend hart voor de kunst. Lodewijk Asscher staat in de traditie van Kok en Diederik Samson in die van Joop, zo kijk ik ernaar. Die commissariaten waar jij problemen mee had, deed hij
dat ook niet vooral om invloed uit te kunnen oefenen en zijn kinderen te onderhouden met huis en studie? hoe hij over exorbitante salarissen dacht was hij heel duidelijk en dat was volgens mij volkomen oprecht,
Tja, Harry, ik weet het dus niet. Aan zijn bestuurlijke kwaliteiten wil ik niets afdoen, maar aan zijn politiek leiderschap van de PvdA wel. Over matiging van topsalarissen heb ik hem nooit meer echt gehoord na zijn politieke loopbaan en wat dat betreft plaats ik hem toch wat bij zijn andere sociaaldemocratische kompanen als Tony Blair en Gerhard Schröder, die toch ook minder moeite leken te hebben met de draai naar het grootkapitaal dan je op basis van hun uitingen als politiek leider zou mogen verwachten.