Met zomer 2018 klimaatverandering definitief?

woensdag 8 augustus 2018

Nu deze droge, warme periode na bijna zeven weken (voorlopig?) eindigt, lijkt het me nuttig om na te gaan wat deze zomer zegt over de klimaatverandering. Ik herinner me de vorige zo warme en droge periode in 1976 uiteraard ook goed. Over die zomer heeft het KNMI toen een interessant rapport[1] uitgebracht, waarin zij concludeerden dat 1976 een zomer was van eens in de drie eeuwen. Wel stond toen al tussen haakjes in paragraaf 1.2.1. “als er dus géén klimaatwijziging optreedt.”

Wat 1976 in z’n geheel betreft is het niet zo dat het ene na het andere record dat jaar werd gebroken[2]. Dat ligt altijd veel genuanceerder over een heel jaar gezien en ik verwacht dat dit voor 2018 ook zal gelden: een zomer die zonder meer veel records breekt, maar zeker niet alle[3].
De gevolgen van 1976 herinner ik me als veel erger dan van dit jaar. Zo is de drinkwatervoorziening tot nu niet in gevaar geweest, wat in 1976 wel speelde. Wellicht komt dit doordat in 2018 voor de zomer duidelijk meer neerslag viel[4]. Het komt ook doordat na 1976 er een veel betere koppeling tussen de verschillende waterwegen in Nederland is gekomen naast een betere afstemming van het waterbeheer en de waterverdeling bij extreme droogte. Er is een verdringingsreeks voor de waterverdeling ingesteld, die dit jaar voor het eerst is gebruikt[5].

Wat zegt de afgelopen warme, droge periode over het klimaat en de mogelijke klimaatverandering? Bepaald niet alles, dagelijks weer moet je niet een-op-een koppelen aan het klimaat. Daarvoor heb je trends nodig die meerjarig terug te vinden zijn.
Allereerst is er een stijging van de gemiddelde temperatuur. Die is op aarde de afgelopen eeuw een graad gestegen, maar specifiek in Nederland bijna tweemaal zo veel[6]. Er zijn dus grote regionale verschillen. Als de gemiddelde temperatuur stijgt, stijgt ook de zeespiegel. Water zet namelijk uit als het warmer wordt. Bovendien smelten gletsjers en ijskappen veel sneller waardoor er nog meer water in de zee terechtkomt. De stijging van de zeespiegel was de afgelopen eeuw dan ook veel groter dan gemiddeld[7]. Ook hier zijn overigens grote regionale verschillen[8].

Klimaatverandering veroorzaakt niet een geleidelijke weersverandering. Juist de verextreming van het weer neemt toe, zoals extreme regenbuien en langdurige natte periodes. Het gevaar op overstromingen neemt daarmee toe. Tegelijkertijd geeft het ook vaker extreem droge periodes wat leidt tot landbouwschade en bosbranden, en de drinkwatervoorziening in gevaar kan brengen.[9] Niet voor niets hebben herverzekeringsmaatschappijen zoals Swiss Re sinds lange tijd al goede klimaatafdelingen – zij betalen als geen ander de kosten van het extremere weer[10].

In al deze trends past de zomer van 2018 heel goed, dus in die zin zegt het weer van de afgelopen maanden toch wel iets over de veranderingen in ons klimaat. Voor de toekomst zijn er geen absolute zekerheden en sommige mensen blijven klimaatverandering dan ook ontkennen[11], hoewel je dat uit de URL niet zou afleiden. Hoe dan ook, de genoemde trends zijn voor nagenoeg alle wetenschappers wel onweerlegbaar en daarmee behoorlijk definitief[12].

Eén zekerheid voor de toekomst durf ik dan ook wel aan: we zullen niet weer 42 jaar hoeven wachten op zo’n zomer als dit jaar.

[1] http://bibliotheek.knmi.nl/knmipubmetnummer/knmipub154.pdf

[2] https://wetenschap.infonu.nl/weer/151270-1976-een-kurkdroog-weerjaar.html

[3] https://www.mscha.org/knmi/month.cgi

[4] https://www.nrc.nl/nieuws/2018/07/03/het-is-nu-net-zo-droog-als-in-recordjaar-1976-a1608788

[5] https://www.waterforum.net/waterschappen-verdelen-schaars-water-volgens-verdringingsreeks

[6] http://www.clo.nl/indicatoren/nl0226-temperatuur-mondiaal-en-in-nederland

[7] https://www.trouw.nl/home/zeespiegel-stijgt-het-snelst-sinds-2800-jaar~ad276443/

[8] https://www.knmi.nl/kennis-en-datacentrum/uitleg/zeespiegelstijging

[9] https://www.knmi.nl/over-het-knmi/nieuws/trends-in-weerextremen-in-nederland

[10] http://www.swissre.com/search/?searchterm=climate+change

[11] https://www.climategate.nl/2018/01/waarom-knmi-scenarios-zullen-uitkomen/