woensdag 25 juli 2018

Twee weken geleden was in Helsinki de ontmoeting tussen Trump en Poetin. Het resultaat van deze ontmoeting is gemengd ontvangen om het zachtjes uit te drukken, zowel in de VS[1] als in Rusland[2]. De discussie over de weinig concrete resultaten is ook nog niet voorbij[3]. Eigenlijk is dat gek, want meestal was wel vrij duidelijk wat er uit een topontmoeting tussen de Amerikaanse president en de Russische leider (en voor 1991 de leider van de Sovjet-Unie) als belangrijkste resultaat kwam. Zo herinner ik me de eerste ontmoeting tussen Richard Nixon en Leonid Brezjnev in Moskou in 1972 nog goed. ‘Wie are ffriends, greet ffriends,’ verklaarde Brezjnev bij het handen schudden. Met een van mijn broers heb ik deze ontmoeting nog wel eens nagespeeld, zo grappig als die was in zijn onechtheid. Maar toch, ondanks dat toch een mooi resultaat: de ondertekening van het Anti-Ballistic Missile (ABM) verdrag, het eerste strategische wapenbeperkingsverdrag tussen beide mogendheden.

Volgens Wikipedia zijn er sinds de Tweede Wereldoorlog 23 ontmoetingen tussen de Amerikaanse president en de leider van de Sovjet-Unie geweest[4]. Maar liefst twintig daarvan hebben concrete verdragen opgeleverd. Opvallend is dat er twaalf ontmoetingen met Michail Gorbatsjov[5] waren in de zes jaar dat hij leider van de Sovjet-Unie was. Gorbatsjov reisde graag, maar hij gebruikte de vele topontmoetingen ook om kritiek op zijn beleid te ondervangen. In het Westen was hij ongekend populair voor een Sovjetleider, ook al omdat onder hem de Koude Oorlog eindigde. Met name hiervoor ontving hij de Nobelprijs voor de Vrede in 1990[6].

Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie waren er maar zeven ontmoetingen tussen de president van de VS en de president van Rusland volgens Wikipedia[7]. Vier hiervan hebben ook concrete verdragen opgeleverd. Met Poetin is er tot nu weinig afgesproken. Volgens Steven Lee Myers in zijn boek ‘The New Tsar: The Rise and Reign of Vladimir Putin’ uit 2014 komt dit omdat Poetin zich in het begin open heeft opgesteld naar de VS onder George W. Bush en hij juist wantrouwend is behandeld en zich afgeserveerd heeft gevoeld. Dat nooit meer, moet Poetin gedacht hebben, dan doe ik het wel op eigen kracht.

Dat er veel minder vaak ontmoetingen zijn, kan ook komen doordat de urgentie verdween met het wegvallen van de oorlogsdruk. Je zag toch vaak dat er juist bij spanningen een topontmoeting kwam, zo is het tijdstip nu ook niet zo gek. Maar er moet ook een concreet doel zijn dat je met de ontmoeting wilt bereiken en daar lijkt het in Helsinki aan ontbroken te hebben.

Nou helpt het ook niet dat Donald Trump niet echt zijn stukken schijnt te lezen. Michael Wolff portretteert in zijn boek ‘Fire and Fury’ van begin dit jaar Trump als een semi-analfabeet kind. Hij luistert niet naar advies, leest niet – volgens Wolff vragen sommigen zich af of hij het wel goed kan – en is niet in staat tot een fatsoenlijk gesprek waarin je luistert naar de ander en reageert op wat die zegt.

Tja, dan kun je eventueel wel een nieuwe top afspreken[8], maar blijft het wel heel moeilijk om daar ook iets mee te bereiken. Niet voor niets is regel één bij onderhandelingen een goede voorbereiding[9].

[1] https://www.newyorker.com/news/letter-from-trumps-washington/the-trump-putin-summit-and-the-death-of-american-foreign-policy

[2] https://www.pbs.org/newshour/show/what-did-russians-think-of-the-trump-putin-summit

[3] https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/oproep-aan-adviseurs-trump-om-demonstratief-af-te-treden-na-top-trump-en-poetin~bd834e22/

[4] https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Soviet_Union%E2%80%93United_States_summits

[5] https://www.hdg.de/lemo/biografie/michail-gorbatschow.html

[6] https://www.nrc.nl/nieuws/1991/06/06/gorbatsjov-heeft-nobelprijs-voor-vrede-volledig-verdiend-6969536-a1201035

[7] https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Russia%E2%80%93United_States_summits

[8] https://www.nu.nl/buitenland/5373950/trump-nodigt-poetin-nieuwe-topontmoeting-in-vs.html

[9] https://onderhandelen.nl/10-gouden-regels-voor-succesvol-onderhandelen/

Deel deze column